być

być {{/stl_13}}{{stl_8}}cz. ndk XIIa, jestem, jest, są, będę, będzie, bądź {{/stl_8}}{{stl_7}}I {{/stl_7}}{{stl_8}}w funkcji samodzielnej {{/stl_8}}{{stl_7}}: {{/stl_7}}{{stl_20}}

{{/stl_20}}{{stl_12}}1. {{/stl_12}}{{stl_7}}'istnieć, żyć, występować': {{/stl_7}}{{stl_10}}Czy jest Bóg? Było wielu tyranów. {{/stl_10}}{{stl_20}}

{{/stl_20}}{{stl_12}}2. {{/stl_12}}{{stl_7}}'trwać w czasie, mieć miejsce, zdarzać się, następować': {{/stl_7}}{{stl_10}}Było południe. Jest zima. Jutro będzie niedziela. {{/stl_10}}{{stl_20}}

{{/stl_20}}{{stl_12}}3. {{/stl_12}}{{stl_7}}'przebywać, być obecnym, znajdować się': {{/stl_7}}{{stl_10}}Być w domu, na uczelni, w szpitalu. Być z kimś sam na sam. {{/stl_10}}{{stl_20}}

{{/stl_20}}{{stl_12}}4. {{/stl_12}}{{stl_7}}'uczestniczyć, brać w czymś udział': {{/stl_7}}{{stl_10}}Być na naradzie, na wykładzie, na wiecu. Być na wojnie, na wyprawie polarnej. {{/stl_10}}{{stl_20}}

{{/stl_20}}{{stl_12}}5. {{/stl_12}}{{stl_7}}'znajdować się w jakimś punkcie czasowym w stosunku do pewnego wydarzenia': {{/stl_7}}{{stl_10}}Być przed egzaminem. Być po operacji, po przesłuchaniu. {{/stl_10}}{{stl_20}}

{{/stl_20}}{{stl_12}}6. {{/stl_12}}{{stl_7}}'sięgać do pewnej wysokości': {{/stl_7}}{{stl_10}}Buty są do kolan. Choinka jest do sufitu.II. {{/stl_10}}{{stl_8}}w funkcji niesamodzielnej {{/stl_8}}{{stl_7}}: {{/stl_7}}{{stl_20}}

{{/stl_20}}{{stl_12}}1. {{/stl_12}}{{stl_7}}'łącznik w orzeczeniu złożonym': {{/stl_7}}{{stl_10}}On jest lekarzem, inżynierem, szewcem. Ona jest mądra, wysoka, ładna. Koniec wakacji jest blisko. {{/stl_10}}{{stl_20}}

{{/stl_20}}{{stl_12}}2. {{/stl_12}}{{stl_7}}'składnik złożonych form czasowników': {{/stl_7}}{{stl_10}}a) {{/stl_10}}{{stl_7}}'czasu przyszłego': {{/stl_7}}{{stl_10}}Będzie uczyła się (uczyć się) angielskiego.b) 'strony biernej': Książka jest napisana ciekawie. {{/stl_10}}{{stl_20}}

{{/stl_20}}{{stl_12}}3. {{/stl_12}}{{stl_7}}'w zwrotach nieosobowych': {{/stl_7}}{{stl_10}}Było już późno.{{/stl_10}}{{stl_18}}ZOB. {{/stl_18}}{{stl_10}}(jest) (już) po wszystkim; (jest) parę osób na krzyż; (to jest) szczyt wszystkiego; {{/stl_10}}{{stl_8}}{coś, ktoś} {{/stl_8}}{{stl_7}}(jest) nie do wytrzymania; {{/stl_7}}{{stl_8}}{coś, ktoś} {{/stl_8}}{{stl_7}}(jest) nie do zdarcia; {{/stl_7}}{{stl_8}}{coś} {{/stl_8}}{{stl_7}}(jest) do pozazdroszczenia; {{/stl_7}}{{stl_8}}{coś} {{/stl_8}}{{stl_7}}(jest) jak psu [krowie] z gardła (wyciągnięte [wyjęte]); {{/stl_7}}{{stl_8}}{coś} {{/stl_8}}{{stl_7}}(jest) jakby psu [krowie] z gardła (wyjął); {{/stl_7}}{{stl_8}}{coś} {{/stl_8}}{{stl_7}}(jest) na medal; {{/stl_7}}{{stl_8}}{coś} {{/stl_8}}{{stl_7}}(jest) nie do pozazdroszczenia; {{/stl_7}}{{stl_8}}{coś} {{/stl_8}}{{stl_7}}(jest) po {{/stl_7}}{{stl_8}}{czyjejś} {{/stl_8}}{{stl_7}}stronie; {{/stl_7}}{{stl_8}}{coś} {{/stl_8}}{{stl_7}}było [jest] do przewidzenia; {{/stl_7}}{{stl_8}}{coś} {{/stl_8}}{{stl_7}}jest bez ceny; {{/stl_7}}{{stl_8}}{coś} {{/stl_8}}{{stl_7}}jest godne [warte] lepszej sprawy; {{/stl_7}}{{stl_8}}{coś} {{/stl_8}}{{stl_7}}jest ponad {{/stl_7}}{{stl_8}}{czyjeś} {{/stl_8}}{{stl_7}}siły; {{/stl_7}}{{stl_8}}{coś} {{/stl_8}}{{stl_7}}jest przyjęte; {{/stl_7}}{{stl_8}}{coś} {{/stl_8}}{{stl_7}}jest w {{/stl_7}}{{stl_8}}{czyichś} {{/stl_8}}{{stl_7}}rękach; {{/stl_7}}{{stl_8}}{coś} {{/stl_8}}{{stl_7}}nie jest szpilką; {{/stl_7}}{{stl_8}}{czyjeś} {{/stl_8}}{{stl_7}}(jest) na wierzchu; {{/stl_7}}{{stl_8}}{komuś} {{/stl_8}}{{stl_7}}(nie) jest {{/stl_7}}{{stl_8}}{w czymś} {{/stl_8}}{{stl_7}}do twarzy; {{/stl_7}}{{stl_8}}{ktoś, coś} {{/stl_8}}{{stl_7}}(jest) nie z tego świata; {{/stl_7}}{{stl_8}}{ktoś} {{/stl_8}}{{stl_7}}(jest) bez serca; {{/stl_7}}{{stl_8}}{ktoś} {{/stl_8}}{{stl_7}}(jest) na medal; {{/stl_7}}{{stl_8}}{ktoś} {{/stl_8}}{{stl_7}}(jest) niewart złamanego szeląga [grosza]; {{/stl_7}}{{stl_8}}{ktoś} {{/stl_8}}{{stl_7}}(jest) wart {{/stl_7}}{{stl_8}}{kogoś};{ktoś} {{/stl_8}}{{stl_7}}(jest) wysoko [dobrze, nisko, źle] notowany; {{/stl_7}}{{stl_8}}{ktoś} {{/stl_8}}{{stl_7}}jest pies {{/stl_7}}{{stl_8}}{na coś, na kogoś}; {{/stl_8}}{{stl_7}}baju, baju, będziesz w raju; bądź (tu) mądry i pisz wiersze; bądź [możesz być] spokojny; będą {{/stl_7}}{{stl_8}}{z kogoś} {{/stl_8}}{{stl_7}}ludzie; było, nie było; bywać [być] raz na wozie, raz pod wozem; ciężko jest {{/stl_7}}{{stl_8}}{komuś} {{/stl_8}}{{stl_7}}na duszy; co [cóż] było robić; co będzie [ma być], to będzie; co jest [było] grane; coś w tym jest [musi być]; cudów nie ma [nie ma cudów]; głucho (jest, było) {{/stl_7}}{{stl_8}}{o kimś, o czymś}; {{/stl_8}}{{stl_7}}jakoś to będzie; {{/stl_7}}{{stl_8}}{coś} {{/stl_8}}{{stl_7}}(jest) na nic; jest potąd {{/stl_7}}{{stl_8}}{kogoś, czegoś}; {{/stl_8}}{{stl_7}}kij [pas i in.] był [jest, będzie] w robocie; lekko jest {{/stl_7}}{{stl_8}}{komuś} {{/stl_8}}{{stl_7}}na duszy; nie będzie dziury w niebie; nie być pewnym dnia ani godziny; nie być pewnym jutra; nie być w ciemię bitym; niech będzie pochwalony Jezus Chrystus; {{/stl_7}}{{stl_8}}{coś} {{/stl_8}}{{stl_7}}(nie) jest do przyjęcia; nie jest (nigdzie) powiedziane, że...; {{/stl_7}}{{stl_8}}{ktoś} {{/stl_8}}{{stl_7}}nie jest ułomkiem; nie może być; nie znać [nie być pewnym, nie wiedzieć] dnia ani godziny; niech pan będzie tak [taki] dobry; obym był fałszywym prorokiem; palca nie ma [nie było] gdzie wcisnąć; siedzieć [być] {{/stl_7}}{{stl_8}}{u kogoś} {{/stl_8}}{{stl_7}}w kieszeni; sposób bycia; stać [być] na czatach; tak jest; z tej mąki chleba nie będzie; znaleźć się [być, stać] na świeczniku; znaleźć się [być] w potrzasku; znaleźć się [być] w ślepej uliczce [ślepym zaułku]; znaleźć się{{/stl_7}}{{stl_7}} [znajdować się, być, pozostawać] poza nawiasem; zostać [być] kimś; zostać [być] przypartym do muru; zrobiło się [jest] {{/stl_7}}{{stl_8}}{komuś} {{/stl_8}}{{stl_7}}nie do śmiechu {{/stl_7}}{{stl_20}}

{{/stl_20}}\ {{stl_20}}

{{/stl_20}}być {{/stl_13}}{{stl_8}}{dla kogoś} {{/stl_8}}jak powietrze {{/stl_13}}{{stl_20}}

{{/stl_20}}{{stl_12}}1. {{/stl_12}}{{stl_7}}'coś jest dla kogoś niezbędne, ktoś nie potrafi się obejść bez czegoś': {{/stl_7}}{{stl_10}}Czytanie było dla niego jak powietrze. {{/stl_10}}{{stl_20}}

{{/stl_20}}{{stl_12}}2. {{/stl_12}}{{stl_7}}'ktoś zupełnie nie obchodzi kogoś innego, w ogóle nie zwraca się na niego uwagi': {{/stl_7}}{{stl_10}}Odpuść sobie. Jesteś dla niej jak powietrze. {{/stl_10}}{{stl_20}}

{{/stl_20}}\ {{stl_20}}

{{/stl_20}}być {{/stl_13}}{{stl_8}}{gdzieś} {{/stl_8}}jedną nogą {{/stl_13}}{{stl_7}}'o sytuacji, kiedy ktoś myśli już tylko o swoim bliskim wyjeździe i o miejscu swojego przyszłego pobytu; być gotowym do drogi, do podróży, śpieszyć się dokądś': {{/stl_7}}{{stl_10}}Choć do wyjazdu zostało jeszcze parę dni, jedną nogą był już w Anglii. Być jedną nogą na wczasach, w nowym mieszkaniu. {{/stl_10}}{{stl_20}}

{{/stl_20}}\ {{stl_20}}

{{/stl_20}}być {{/stl_13}}{{stl_8}}{komuś} {{/stl_8}}kamieniem u szyi {{/stl_13}}{{stl_7}}'ciążyć komuś, być dla kogoś ciężarem, przeszkodą': {{/stl_7}}{{stl_10}}Czuję, że jestem mężowi kamieniem u szyi. {{/stl_10}}{{stl_20}}

{{/stl_20}}\ {{stl_20}}

{{/stl_20}}być {{/stl_13}}{{stl_8}}{z kimś, z czymś} {{/stl_8}}na bakier {{/stl_13}}{{stl_20}}

{{/stl_20}}{{stl_12}}1. {{/stl_12}}{{stl_7}}'być z kimś w niezgodzie, odczuwać nawzajem do siebie niechęć, urazę (po sprzeczce, ostrzejszej wymianie zdań); mieć z kimś na pieńku, gniewać się z kimś': {{/stl_7}}{{stl_10}}Ktoś po awanturze jest na bakier z ojcem. {{/stl_10}}{{stl_20}}

{{/stl_20}}{{stl_12}}2. {{/stl_12}}{{stl_7}}'nie rozumieć, nie umieć czegoś zbyt dobrze': {{/stl_7}}{{stl_10}}Być na bakier z ortografią, z nowymi tendencjami w sztuce. {{/stl_10}}{{stl_20}}

{{/stl_20}}{{stl_12}}3. {{/stl_12}}{{stl_7}}'być z czymś w sprzeczności, w konflikcie, w niezgodzie': {{/stl_7}}{{stl_10}}Być na bakier z prawem, z moralnością. {{/stl_10}}{{stl_20}}

{{/stl_20}}\ {{stl_20}}

{{/stl_20}}być {{/stl_13}}{{stl_8}}{z kimś} {{/stl_8}}na pan [pani] {{/stl_13}}{{stl_7}}'używać w kontaktach z kimś oficjalnych zwrotów zawierających słówka {{/stl_7}}{{stl_8}}pan, pani {{/stl_8}}{{stl_7}}, nie będąc z nim w bliższej zażyłości; mówić komuś pan': {{/stl_7}}{{stl_10}}Znali się wiele lat, ale ciągle byli ze sobą na pan. {{/stl_10}}{{stl_20}}

{{/stl_20}}\ {{stl_20}}

{{/stl_20}}być {{/stl_13}}{{stl_8}}{z kimś} {{/stl_8}}na ty {{/stl_13}}{{stl_7}}'pozostawać z kimś w przyjaznych, nieoficjalnych stosunkach, zwracać się do kogoś: {{/stl_7}}{{stl_8}}ty {{/stl_8}}{{stl_7}}zamiast {{/stl_7}}{{stl_8}}pan, pani {{/stl_8}}{{stl_7}}itp.': {{/stl_7}}{{stl_10}}Jesteś na ty z szefem? {{/stl_10}}{{stl_20}}

{{/stl_20}}\ {{stl_20}}

{{/stl_20}}być {{/stl_13}}{{stl_8}}{z kimś} {{/stl_8}}na wojennej ścieżce {{/stl_13}}{{stl_7}}'być z kimś w niezgodzie, toczyć z kimś spór; gniewać się na kogoś' {{/stl_7}}{{stl_20}}

{{/stl_20}}\ {{stl_20}}

{{/stl_20}}być {{/stl_13}}{{stl_8}}{komuś} {{/stl_8}}nie na rękę {{/stl_13}}{{stl_7}}'nie odpowiadać komuś, nie być dogodnym dla kogoś': {{/stl_7}}{{stl_10}}Wyjazd był mu nie na rękę. {{/stl_10}}{{stl_20}}

{{/stl_20}}\ {{stl_20}}

{{/stl_20}}być {{/stl_13}}{{stl_8}}{z kimś} {{/stl_8}}po słowie {{/stl_13}}{{stl_7}}'być zaręczonym, przyrzec sobie małżeństwo': {{/stl_7}}{{stl_10}}Anna i Michał już są po słowie. {{/stl_10}}{{stl_20}}

{{/stl_20}}\ {{stl_20}}

{{/stl_20}}być {{/stl_13}}{{stl_8}}{komuś} {{/stl_8}}solą w oku {{/stl_13}}{{stl_7}}'wzbudzać w kimś nieprzychylne uczucia (np. zawiść); drażnić kogoś': {{/stl_7}}{{stl_10}}Widzę, że moje sukcesy są ci solą w oku. Moje uwagi były mu solą w oku, więc dałem spokój. {{/stl_10}}{{stl_20}}

{{/stl_20}}\ {{stl_20}}

{{/stl_20}}być {{/stl_13}}{{stl_8}}{czyimś} {{/stl_8}}(wiernym) odbiciem {{/stl_13}}{{stl_7}}'być do kogoś bardzo podobnym, bardzo przypominać kogoś swoim wyglądem, charakterem': {{/stl_7}}{{stl_10}}Jest (wiernym) odbiciem swojego ojca. {{/stl_10}}{{stl_20}}

{{/stl_20}}\ {{stl_20}}

{{/stl_20}}być {{/stl_13}}{{stl_8}}{z czymś} {{/stl_8}}w lesie {{/stl_13}}{{stl_7}}'być opóźnionym w jakiejś pracy; rozpoczynać dopiero realizację jakiegoś planu lub zamierzenia, nie przewidując jej szybkiego ukończenia': {{/stl_7}}{{stl_10}}Terminy gonią, a my (jesteśmy) w lesie z robotą. {{/stl_10}}{{stl_20}}

{{/stl_20}}\ {{stl_20}}

{{/stl_20}}być {{/stl_13}}{{stl_8}}{z czymś} {{/stl_8}}za pan brat {{/stl_13}}{{stl_7}}'być z czymś dobrze zaznajomionym, lubić czymś się zajmować i dobrze się na tym znać': {{/stl_7}}{{stl_10}}Być z historią, ichtiologią, fizyką za pan brat. {{/stl_10}}{{stl_20}}

{{/stl_20}}\ {{stl_20}}

{{/stl_20}}być {{/stl_13}}{{stl_8}}{z kimś} {{/stl_8}}za pan brat {{/stl_13}}{{stl_8}}przysł. {{/stl_8}}{{stl_7}}'żyć z kimś w zażyłych, partnerskich stosunkach': {{/stl_7}}{{stl_10}}Z Bartkiem zawsze byliśmy za pan brat. {{/stl_10}}{{stl_20}}

{{/stl_20}}\ {{stl_20}}

{{/stl_20}}być {{/stl_13}}{{stl_8}}{jakiegoś} {{/stl_8}}zdania {{/stl_13}}{{stl_8}}{o kimś, o czymś} {{/stl_8}}{{stl_7}}'mieć o kimś, o czymś jakieś zdanie, jakąś opinię; oceniać kogoś lub coś w jakiś sposób': {{/stl_7}}{{stl_10}}Władze są dobrego zdania o działalności tej instytucji. Być o kimś jak najgorszego zdania. {{/stl_10}}